ایران را از مسجدسلیمان نگیرید! / باشگاه ایران به مزایده گذاشته شد + تصاویر

راستا نیوز / سعید مرادی: هنوز مدت زیادی از بزرگ ترین فاجعه هویتی شهر مسجدسلیمان، یعنی تخریب دهشتناک ورک شاپ های شرکت نفت واقع در مجموعه دبیرستان نزاجا که اولین سازه های مدرن صنعتی خاورمیانه– بودند، هنوز از تخریب تقریبی و خطرقریب الوقوع تخریب کلی مجموعه استور (انبار خوراکی ) نمی گذرد و هنوز تیغ تخریب بر شاهرگ باشگاه کاوه (باشگاه بدر) بازارچشمه علی می درخشد که شوکی بزرگ متوجه هویت تاریخی و فرهنگی شهر مسجدسلیمان گردیده است.

خبر کوتاه ،ترسناک و تهوع آور است: باشگاه بزرگ ایران به مزایده گذاشته شده است! مگر می شود هویت تاریخی و ناموس فرهنگی ملتی را به مزایده گذاشت؟ تا کی باید شاهد غارت هویت و تاریخ مسجدسلیمان بود؟!

در مسجدسلیمان نیز اماکنی چون وُرک شاپ، دبیرستان صنعتی ارتش، باشگاه کاوه، باشگاه ایران و… جز اماکنی بود که قابلیت ثبت میراث فرهنگی داشتند اما متاسفانه وُرک شاپ و دبیرستان صنعتی ارتش کاملاً تخریب و زمین آن به فروش رسید و اگر نبود تلاش اهالی بازار چشمه علی تا امروز باشگاه کاوه نیز به همان درد دچار می شد…

متاسفانه شنیده ها حاکی از آن است باشگاه تاریخی ایران با سابقه ای حدوداً ۷۰ ساله که پس از انقلاب به جهاد کشاورزی واگذار شده بود قرار است بابت بدهی های حدوداً دو و نیم میلیارد تومانی اداره جهاد کشاورزی به اداره تامین اجتماعی به مزایده گذاشته شود و تاریخ این مزایده نیز اواخر همین ماه خرداد تعیین شده است و بدین ترتیب قرار است یکی دیگر از آثار قدیمی این شهرستان به ورطه نابودی کشیده شود!

در روزگاری که ملل دنیا به میراث و تمدن‌شان مباهات می‌کنند، حتی آنان که پایه‌ای ندارند، به‌ هرنحو ممکن برای خود، گذشته‌ای دست‌ و پا می‌کنند. اما در بعضی شهرها با دست خود تیشه به ریشه آثار باستانی و یا آثاری که قابلیت ثبت میراث فرهنگی دارند می زنند… بی‌تردید تخریب آثار و یادگارهای گذشته به هر قصد و نیتی که باشد، محصول«جهل» است و این مردم هستند که باید از هویت فرهنگی خود دفاع کنند…

آنچه موجب تعجب است، این‌که چرا امروزه و در این روزگارِ بیداری و آگاهی عمومی، در سکوت مطلق مسئولین شهرستان چنین اقداماتی به‌وقوع می‌پیوندد؟! در همین رابطه پس از مطلع شدن از این تراژدی رو به وقوع ، با مراجعه به مسئولین محترم مربوطه خواستار رسیدگی به این موضوع شدیم …

علی عسگر ظاهری نماینده مردم مسجدسلیمان در مجلس شورای اسلامی در گفتگو با خبرنگار ما در ارتباط با این اتفاق گفت: میراث تاریخی هر شهرستان قطعاً هویت هر شهری به حساب می آید و اگر مکانی قابلیت ثبت میراث فرهنگی داشته باشد اجازه فروش و یا تخریب آن را به هیچ شخص یا ارگانی نخواهیم داد این مسئله پیگیری و نتیجه آن به مردم ارائه خواهد شد…

شهرام امید، کارشناس ارشد معماری، مدیر موزه مسجدسلیمان و مدیر برتر موزه های کشور نیز در گفتگو با خبرنگار ما گفت: باشگاه ایران یا همان تالار-رستوران حامد، فضایی فرهنگی ورزشی تفریحی ساخته عصر پهلوی و یکی از منحصر به فرد ترین بناهای تاریخ معاصر و تاریخ معماری مدرن ایران است. این مکان متروکه که روزگاری فضایی عمومی سرزنده و قرارگاه مهم شهری محسوب می گردید، شوربختانه در شرف ابتلا به سرگذشت تلخ مجموعه ورک شاپ های شرکت نفت قرار دارد. این بنا و بهتر است بگوییم مجموعه بنا، که هم اکنون در وضعیت نابسامان و خطرناکی به صورت متروکه رها شده و علیرغم این که کلیت کالبدی بنا با وجود مداخلات گوناگون حفظ شده، اما فقدان نگهداری و سرویس، نفوذ آب به بخشی از فضاها و انبوه نخاله و زباله ،به طرز دردناکی به تاریخ، اصالت و کاربری آن لطمه زده اما از عظمت و شکوه بنا کم نکرده است.

باشگاه موسوم به ایران پیش از توسعه باشگاه مرکزی و ایجاد تالار سینما و آمفی تئاتر و فضای جنبی در دهه پنجاه، محوری ترین باشگاه و کانون تجمع مدیران و کارمندان نفت به حساب می آمد. این باشگاه که به دلیل وجود امکانات تفریحی و ورزشی و هنری به اصطلاح CLUB خوانده می شد را می توان نمونه ای موفق و هم عرض سراهای محله و فرهنگسراهای امروزی خواند. این باشگاه پس از انقلاب در اختیار جهاد سازندگی قرار گرفت و پس از سال ها متروکه بودن تبدیل به رستوران و تالار جشن گردید که پس از چندی به کلی تعطیل و امروزه به صورت متروکه در وضعیت اسفناکی رها شده است…

وی در ارتباط با مسخصات عمومی این بنا گفت: باشگاه ایران پیش از انقلاب با توجه به این که در مرکز شهر مسجدسلیمان قرار گرفته بود دارای عرصه ای وسیع و ساختمان بزرگ با امکانات کم نظیر بود. ریز فضاهای این باشگاه عبارتند از : آمفی تئاتر و سینما، سالن بیلیارد، سالن تجمع غربی، سالن تجمع شرقی، فضای اداری، ایوان ستوندار شرقی پشت آمفی تئاتر.، ایوان ستوندار جنوبی ، رستوران، بار نوشیدنی،لابی، فضاهای سرویس ،باغ و فضای سبز

عناصر معماری این مجموعه نیز عبارتند از: بدنه : بدنه از سنگ پاکتراش منطقه با چینشی بسیار متناسب و کیفیت خوب انجام شده است. کل نمای بیررونی ساختمان و دیوارهای داخلی باربر با سنگ کار شده است. ستون های به کار رفته در لابی ورودی به صورت چینش شبکه ای و با مقطع صلیبی هستند که نقش به سزایی در رسمیت و ابهت مجموعه و البته بحث سازه ای ایفا می کنند.

در ایوان شرقی و پشت باز شوهای اضطراری سینما نیز ایوان ستوندار با ستون های بتنی ردیفی و با مقطع گرده ماهی دو طرفه شکل گرفته اند که ایوان ستون دار شرقی نیز رو به فضای سبز بزرگ مجموعه بوده است که هم اکنون در جای آن مصلی قرار دارد. البته برخی از دیوارهای داخلی و پارتیشن ها با آجر قرمز کار شده است…

سقف: سقف در اینجا هم شامل سقف دو پوش دو شیب، با پوشش ورق های فلزی و محصور شده با جان پناه سنگی شده و هم در فضاهای جنبی نظیر رستوران و بار در دوسوی بنا از سقف تخت با مصالح بنایی استفاده شده است.

بازشو ها:از بازشوها اعم از درب و پنجره ها در مقابل عوامل جوی به بهترین نحو حفاظت شده است. در این بنا سعی شده علاوه بر قرار دادن درب های مجموعه در دل ایوان های عمیق و عریض با این هدف که کم ترین تبادل حرارتی بین داخل و خارج ساختمان صورت گیرد. برای نمونه می توان به ایوان های جنوبی و شرقی اشاره کرد. همچنین پنجره ها علاوه بر فرونشستگی ۲۰سانتی متری در عمق دیوار عریض، به وسیله سایبان های افقی و همچنین لوورهای چوبی محافظت می گردند. پیکربندی پنجره های مربع کوچک و برای پنجره های طرفین ورودی جام یک تکه بزرگ می باشد.

به طورکلی باشگاه ایران علیرغم طراحی مدرن دارای منطق ساخت، اندام و ریختی ایرانی است که رازها و راهکاری شگرفی برای معمای در اقلیم های بسیار سخت را با خود به ارمغان آورده است. بدنه حجیم سنگی، پنجره های عمودی، ایوان ستون دار و احجام مکمل باعث ابهتی بی مانند آن شده است… این کارشناس معماری در ارتباط با اهمیت این بنا برای شهر مسجدسلیمان گفت: این بنا چه به لحاظ گونه بندی و چه از لحاظ ریخت شناسی یکی از بناهای مهم معماری مدرن و یکی از بی نظرترین بناهای سازمانی و جزو میراث مسلم تاریخی صنعتی و اجتماعی ایران و خاورمیانه محسوب می گردد.

بیش از خود بنا درجه اهمیت کاربران فضا و سطح بالای خدمات رفاهی ارایه شده در مسجدسلیمان هفتاد-هشتاد سال پیش نشانگر سطح رفاه عمومی و امکانات پیشرفته این شهر بوده است. پیش از احداث اولین فرهنگسرا در اواخر دهه پنجاه خورشیدی در کشور، این باشگاه ها اولین فرهنگسراها و باشگاه های فرهنگی ورزشی کشور محسوب می گردند. همچنین وجود این باشگاه ها و بناهای بی نظیر باعث حفظ هویت تاریخی، تقویت خاطرات جمعی و ایجاد حس تعلق به مکان گشته و بدین طریق شهر مسجدسلیمان را به شهری با معنا تبدیل می کند.

در حال حاضر که چهره آشفته و به هم ریخته شهر به سبب وجود ساخت و سازهای بی ضابطه و بدون سبک و منطقی مناسب، بار منفی بصری و روانی را به هر بیننده، باشنده و رهگذر القا می کند، تکنیک های اجرایی و راهکارهای طراحی این بنا می تواند الگوی مناسبی جهت شکل گیری معماری بومی و توامان پیشرفته شهر مسجدسلیمان باشد. به لحاظ اجتماعی وجود این گونه باهمستان ها و اماکن عمومی فرهنگی و فضاهای تعامل اجتماعی باعث تقویت روح شهروندی و همبستگی منطقه ای شده و ضمن تقویت مشارکت های همگانی موجب کاهش و تعدیل ناملایمات وضع موجود شهر می گردد.

شهرام امید در پاسخ به سوال خبرنگار ما که از او پرسیده بود پیشنهاد شما در مقابل گزینه واگذاری و تخریب باشگاه ایران چیست گفت: اولاً این که این بنا به جهت محتوا و قدمت و معماری و مباحث اجتماعی مسلماً و قطعاً و موکداً جزو میراث تاریخ صنعت ایران، صنعت نفت خاورمیانه محسوب شده و هرگونه تخریب یا تغییر کاربری آن مشمول پیگیری قانونی، و موجب پیامدهای فاجعه بار فرهنگی، بین المللی و اجتماعی عمیقی خواهد شد. مجموعه شهروندان، دوستداران میراث فرهنگی و سازمان های مردم نهاد به عنوان ستون فقرات شهروندی، تمام تلاش خود را جهت جلوگیری از این تخریب تا حصول نتیجه و ترجیحاً خلع ید مخربان به عنوان گزینه ای نهایی مدنظر خواهند داشت. طبق قانون صرف مالکیت نمی تواند باعث مداخله غیر قانونی در بناهای ثبت شده جزو بناهای تاریخی و ثبت ملی و یا در حال ثبت شود. ضمناً باشگاه ایران هم اکنون جزو بناهای شناسایی شده محسوب جهت ثبت در فهرست آثار ملی قرار داشته و مراحل ثبت آن در پروسه اقدام ارزیابی می گردد.

دوماً این که خوشبختانه با توجه به حفظ کلیت این مجموعه، اگر در بهترین حالت و سرنوشت آن حفظ و احیای کاربری این بنا را مدنظر قرار بدهیم، سازمان تامین اجتماعی می تواند ضمن حفظ و مرمت این بنا، آن را جهت رفاه کارکنان و بهره وران بازنشسته و مستمری بگیران تامین اجتماعی و سایر اقشار جامعه اختصاص داده و به عنوان سرمایه ی سدآور سازمان به آن به چشم درآمد و سرمایه ای پایدار بنگرد. اکنون در همه جای کشور نیز سازمان تامین اجتماعی چه به لحاظ حفظ رفاه کارکنان و بیمه شدگان تحت پوشش و هم به عنوان سرمایه گذاری، مالکیت و بعضاً بهره برداری از بسیاری از امکان رفاهی فرهنگی نظیر هتل ها و مجتمع های رفاهی را به عهده داشته که این می تواند در مورد شهر محروم و مردم مظلوم و شهیدپرور مسجدسلیمان هم اجرا شده و باعث ایجاد عدالت اجتماعی و توزیع امکانات رفاهی – فرهنگی در کل کشور گردد.

سوماً این بنا می تواند با حفظ کاربری فرهنگی به عنوان مجتمعی رفاهی –فرهنگی نظیر فرهنگسرا یا به عنوان موزه و یا مجموعه سالن اجتماعات و جلسات تخصصی و رویدادهای فرهنگی به صورت اجاره یا اجاره به شرط تملیک به نهادهای دولتی و یا بخش خصوصی واگذار گردد. مشخصا این بنا می تواند به عنوان بخشی از موزه های نفت توسط وزارت نفت تملک و یا به عنوان فرهنگسرای شهر توسط مدیریت شهری مورد اجاره یا اجاره به شرط تملیک واقع گردد.

همچنین با توجه به مفتخر بودن به داشتن هزار شهید و سابقه طولانی و درخشان در دفاع مقدس، شهر مسجدسلیمان فاقد فضای فرهنگی و موزه دفاع مقدس می باشد که در صورت تمایل نهادهای مرتبط از جمله بنیاد حفظ آثار دفاع مقدس ،این فضا می تواند بستری مناسب جهت این موزه باشد.

در پایان ضمن خواهش عاجزانه و ملتمسانه از مسئولان محترم شهر مسجدسلیمان از جمله نماینده محترم و پیگیر مسجدسلیمان در مجلس شورای اسلامی جناب آقای مهندس ظاهری، استاندار ارجمند و مردمی جناب دکتر شریعتی، فرماندار پرتلاش و متدین جناب آقای مهندس گورویی،امام جمعه فرزانه و دانشمند جناب حاج آقا امینی، نمایندگان و منتخبین محترم مردم مسجدسلیمان در شورای اسلامی شهر، مقامات محترم وزارت نفت و مدیران گرامی سازمان تامین اجتماعی کشور و استان خوزستان در جهت عدم تعجیل در واگذاری، استدعا دارم تا در فضایی تخصصی و منطقی جهت حفظ و سرمایه گذاری و درآمدزایی مادی و معنوی از این مجموعه ارزشمند تاریخ این کشور برای رضای خدا و تصریح و تاکید بر وجه و شان عدالت جویانه و محرومیت زدای نظام مقدس جمهوری اسلامی گام های مبارکی بردارند. از همه مسئولین دولت مردمی و محبوب اعتدال- که بالاترین نرخ اعتماد در خوزستان را از مسجدسلیمان کسب نموده اند و همه مدیران عالیقدر تامین اجتماعی تقاضا دارم که باشگاه ایران و در اصل روح تعلق به ایران را از مسجدسلیمان نگیرند و بگذارند سهم ما از نعمات نفت بیش از چشمانی حسرت بار و صورتی تفتیده و دهانی خشکیده باشد. تا باد ایران باد.