راستا نیوز/ رضا بختیاری کیان: اقوام آریایی که چند هزار سال پیش در نواحی شمالی ایران و جنوب روسیه کنونی در کنار یکدیگر می زیستند در اثر عوامل محیطی و آب و هوایی و سخت شدن شرایط زندگی مجبور به ترک موطن اصلی خود در نواحی که امروزه در جنوب روسیه واقع گردیده ، با هدف دسترسی به چراگاههای تازه جهت دام ها که نقش منبع اصلی تغذیه و ثروت آنان را برعهده داشتند و رها شدن از فشار اقوام همسایه خود، منطقه را ترک گفته ، در این راه به دو گروه اروپایی و هندوایرانی تقسیم شدند .گروهی که اجداد اروپاییان امروز را تشکیل میدهند با تشکیل امپراتوری میتانی و دولت شهرهای یونانی آرام آرام وارد مناطق داخلی اروپا شدند و شاخه دیگر که اقوام هندو-ایرانی نام داشت تا مدتها پس از جدایی هم تباران اروپایی شان ، در کنار هم و بصورت یک ملّت زندگی میکردند -جمشید پادشاه بزرگ دوره پیشدادی در این دوره زمام اقوام هندوایرانی را برعهده داشت- تا آنکه برخی از اقوام و طوایف آریایی که بعد ها ایرانی نامیده شدند از دیگر هم تباران خود جدا شده 《بین سال های ۱۱۰۰ و ۱۰۰۰ ق.م 》قدم به فلات ایران نهادند .(۱)طوایف پارسی که یکی از اقوام هندواروپایی است که از ناحیه شمال غرب ایران کنونی وارد خاک ایران شدند . پارسیان ابتدا در منطقه ارومیه فعلی شهری به نام پارسوآ بنا نهادند و در آن سکنی گزیدند .
پس از مدتی از زندگی در پارسوا تصمیم به مهاجرت به نواحی جنوبی تر فلات ایران گرفتند و از طریق عبور از دره ها و دامنه های سلسله جبال زاگرس خود را به منطقه ای در خوزستان امروزی واقع در کشور عیلام آن روز رسانده و در اثر ضعف دولت وقت عیلام بدون هیچ مانع قابل توجهی اقدام به ساخت شهری با نام پارسوماش در آن کشور در محل فعلی شهرستان مسجدسلیمان در شمال شرق خوزستان کنونی نمودند .
《فارس در یکی از دوران آغازین خود جزیی از قلمرو پادشاهی عیلام بود ؛ شهر عیلامی مهم انشان در فارس قرار داشت .》(۲)《 جالب توجه آن است که نام دیگر دولت آغازین پارس که شاید بیش از هر نام دیگری بر آن اطلاق می شده انشان است ؛ قدیمی ترین مدرک باقی مانده از عناوین شاهان پارس ، یعنی منشور کوروش که از بابل به دست آمده است ، کوروش کبیر و تمام پیشینیان او را شاهان انشان می خواند. 》(۳) و حکومت《پارس تا مدتی موقتا زیر استیلای عیلام بود》(۴)《 پارسیان که از دیرباز در ساحل چپ دجله مستقر شده بودند ، در حدود ۷۰۰ق.م. در ناحیه پارسوماش واقع در شرق شوشتر اقامت گزیدند و بااستفاده از ضعف عیلام ، تحت رهبری هخامنش ، حکومت هخامنشیان را تاسیس کردند . چیش پیش ، پسر و جانشین هخامنش ، از محاربات خونینی که بین آشور و عیلام ایجاد شده بود به نفع خود استفاده کرد و حوزه متصرفی خود را وسعت بخشید و به تدریج از تابعیت عیلام سر باز زد . هنگام مرگ او ، منطقه نفوذ پارسیان عبارت بود از پارسوماش ، انشان و پارس . وی قبل از مرگ قلمرو خود را بین دو پسر خود آریارمنه و کورش اول تقسیم کرد》(۵)بختیاری ها در دوران هخامنشی یکی از اجزا تشکیل دهنده ارتش هخامنشی بوده اند در کتاب تاریخ بختیاری تالیف علیقلی خان سردار اسعد و عبدالحسین لسان السلطنه سپهر چاپ انتشارات اساطیر در صفحات ۵۲و۵۳ به حضور بختیاریها در سپاه دارا در جنگ اربل با اسکندر در کنار دیگر اقوام تابعه ایران آنروز اشاره می کند . 《بختیاری ها با یک لهجه محلی ایرانی که معمولا به زبان لری معروف است تکلم می کنند . این لهجه بدون اینکه لغات ترکی و عربی وارد آن شده باشند ، یک گونه لهجه تحریف شده فارسی قدیم است که بختیاری ها آن را حفظ کرده اند . این لهجه که واقعا همسان زبان مردم ایران باستان است بیشتر به ادبیات معاصر و زبان شاهنامه شباهت دارد و من خیلی زود توانستم به این زبان تکلم کنم ….》(۶) با توجه به سکونت پارسیان و هخامنشیان در سالهای پیش از تشکیل دولت هخامنشی در منطقه بختیاری نشین فعلی و کمی دقت در تشابه برخی رفتارها و اعتقادات رایج بین طوایف بختیاری و ایرانیان باستان و اقوام هندواروپایی مانند توجهی که این اقوام به اجرام آسمانی داشته اند مانند خورشید و ستارگان و گویش زبانی بختیاری که یکی از زیر مجموعه های زبانهای ایرانی دوره میانه می باشد که آنهم بازمانده زبان فارسی باستان است ؛ می توان به سهولت و با ضریب اطمینان بالایی بختیاری ها را بازماندگان ایران باستان بویژه پارسیان و هخامنشیان در این منطقه جغرافیایی از خاک ایران دانست .
۱-The Persian Empire
دان ناردو – ترجمه مرتضی ثاقب فر – چاپ دهم ۱۳۸۶ ص۲۱
۲-The Achaemenid Empire
آملی کورت ترجمه مرتضی ثاقب فر چاپ دوم۱۳۷۹ ص۲۷
۳-همان ، صفحه ۲۸
۴-Ancient Persia
یوزف ویسهوفر ترجمه مرتضی ثاقب فر چاپ چهارم ۱۳۸۰ص۱۸
۵-تاریخ اجتماعی ایران مرتضی راوندی چاپ دوم۱۳۸۴ص۴۲۱و۴۲۲
۶-Early Adventures in Persia susiana and Babiylonia
لایارد – ترجمه مهراب امیری ص۱۱۲
عالی و‌اموزنده بود